Postmodernizm
Modern dönem sosyologlarının aksine tarihin ve ilerlemenin toplum üzerindeki etkisini reddeden ve modern dönemde var olan meta/büyük anlatılara (örn; Comte’un Üç Hal Yasası) karşı çıkan postmodernizm, tarihe, topluma ve düşünceye dönük akışkan bir zaman anlayışının hakim olduğu bir paradigmadır. Postmodern bir düşünür olan Baudrillard’a göre modern dönemin özelliklerinden olan tek tipçilik, katılık, düzen isteği, merkezicilik ve ulus devletçiliğin aksine akışkanlık, özne merkezcilik, çeşitlilik, farklılık ve esnekliğin hakim olduğu postmodern dönemi şekillendiren ana etken imajların dünyası olan medya ve enformasyondur. Bu da tam olarak yaşadığımız toplumu ve dünyayı nasıl algıladığımıza dair modern ve postmodern dönem arasındaki en temel farktır.
Katı sınırların buharlaştığı postmodern paradigma, modernizmi yapıbozumuna uğratarak kendini modernizmin dışında tanımlamayı hedefler. Bu nedenle postmodern düşünürler Batı uygarlığı, sanayileşme, kentleşme, ileri teknoloji, ulus devlet vb. modern kavramların ve kariyer, büro, bürokrasi, humanizm, hoşgörü vb. modern tanımların tamamını eleştirirler. Onlara göre modernizm, öne sürdüğü ilkelerle insanları özgürleştirme ve ilerletme amaçlarını gerçekleştiremediği gibi baskı ve korku aracı haline gelmiştir.
Postmodernist düşünce temelinde, modern anlatının öne sürdüğü bilgi kaynaklarını eleştirerek kendi epistemolojisini ortaya koyar. Postmodern bilgi teorsinde kesin sınırlar yoktur. Bu anlamda klasik bilim tasniflerinin, modern dönem üniversitelerindeki bölüm ve disiplinler mantığının hatalı olduğunu savunur. Sanatta, bilimde, edebiyatta, mimaride genel kabulleri zorlayan postmodern eğilimler ön plana çıkar.
Modernite ile giriştiği bu kavgaya rağmen postmodernizm monernitenin ürettiği kavramlar üzerinden tartışmalarını yürütmektedir. Bu nedenle moderniteden bir kopuş yahut modernitenin aşılması şeklinde tanımlanabilmektedir. Örneğin Giddens postmodern tabiri yerine geç modern kavramını tercih etmektedir.
Mehmet Emin Sarıkaya
AYBÜ/ İslami İlimler Din sosyolojisi Araştırma Görevlisi
